Lunes, Disyembre 24, 2018

Kwento - Karapatang pantao, due process, at tokhang

KARAPATANG PANTAO, DUE PROCESS, AT TOKHANG
Maikling kwento ni Gregorio V. Bituin Jr.

Bang! Bang! May umalingawngaw na namang malakas na putok ng baril. Aba’y may natokhang na naman ba? Iyan ang agad katanungan sa isipan ko, lalo na’t ilang taon na rin nang ilunsad ng pamahalaan ang tokhang, na umano’y pagpapasuko sa mga nagdodroga o adik. Subalit kadalasang napapatay ay mga maralita, at hindi malalaking isda.

Kaya lumahok ako sa pagkilos ng iba’t ibang grupo sa karapatang pantao, tulad na pagkilos ng Philippine Alliancde of Human Rights Advocates (PAHRA) at ng grupong IDefend.

Sa isang pagkilos nitong Disyembre 10, sa ika-71 anibersaryo ng pagkakadeklara ng Universal Declaration of Human Rights (UDHR) o Pandaigdigang Pahayag sa Karapatang Pantao, nagsalita ang ilang inang nawalan ng anak dahil pinaslang na lang ng mga pulis. Sinabi ni Issa sa rali habang tangan ang mikropono:

“Hindi ko nauunawaan noon kung bakit may mga ganitong rali. Subalit ngayon, naiintindihan ko. Ito’y malayang pagpapahayag. Subalit walang kalayaan sa kalagayang marami sa atin ang naghihirap. Tapos ay papatayin pa ng kapulisan ang aking anak na binatilyo. Nasaan ang hustisya! Bakit basta na lang nila binaril ang aking anak? Sana’y tinanong muna at kinausap nila ang aking anak, imbes na barilin na lang nila ng walang awa. At saka ano ang sinasabi nilang may baril ang anak ko? Walang ganyan ang anak ko. Matinong anak si Isidro ko.”

Isa ring nagsalita si Aling Ingrid, “Ang anak kong si Isko ay basta na lang binaril habang kausap ang mga kaibigan at kapitbahay niya doon sa aming sala, Bakit? Nasaan ang wastong proseso ng batas? Nasaan ang sinasabing due process. Kung may droga ang anak ko, sana, hinuli nila at sinampahan ng kaso sa korte. Hindi ang ganyang basta na lang nila babariling parang hayop. Hindi hayop ang anak ko!” Nanggagalaiti niyang sabi sa rali.

Hanggang ako naman ang tinawag bilang sekretaryo heneral ng Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML) at sekretaryo heneral din ng Ex-Political Detainees Initiative (XDI). Nabigla ako sa pagtawag. Hindi ako namatayan. Subalit bilang lider ng samahan, tumayo ako sa harapan upang magtalumpati. Sabi ko, “Isang taaskamao pong pakikiramay sa lahat ng mga inang naulila dahil sa Giyera Laban sa Droga. Ngayong Pandaigdigang Araw ng Karapatang Pantao, singilin natin ang pamahalaang ito sa kawalan ng paggalang sa buhay, at kawalan ng maayos na proseso ng batas. Sadyang mali na basta na lang kunin ang buhay ng isang tao. Laging sinasabi ng pangulo na sila’y collateral damage. Subalit buhay at karapatan ang pinag-uusapan dito. Hindi na maibabalik ang buhay nila. Dapat may managot sa mga basta na lang pinaslang, at inaakusahan pang nanlaban. Hustisya sa mga namatay!” 

Gumagaralgal ang aking boses. Di ko na rin nakuhang basahin pa ang inihanda kong tula, dahil ako’y sadyang naluluha. Bakit kailangang may mamatay sa gayong paraan? Di ba’t problema sa kaisipan ang pagdodroga? Kaya dapat lunasan ito ng serbisyong medikal? Narinig ko pang ang pagpaslang daw sa mga adik ay kailangan daw upang di sila makagawa ng krimen. Tama ba iyon? Ah, sa isang digmaan ay may tinatawag na preemptive strike sa mga kalaban upang pahinain ang pwersa nito. Maraming katanungang dapat masagot. Maraming buhay na nawala ang sumisigaw ng hustisya. Maraming dapat managot sa mga pangyayaring ito, lalo na ang pangulong nagdeklara ng giyerang ito na nakikitang War on the Poor dahil pawang mahihirap ang mga napaslang.

Hawak ng mga kasamang raliyista ang larawan ng mga batang namatay sa giyera laban sa droga, tulad nina Althea Barbon, 4, namatay noong Setyembre 1, 2016; Danica Mae Garcia, 5, na namatay noong Agosto 23, 2016; Francis Mañosca, 5, na napaslang noong Disyembre 11, 2016; San Niño Batucan, 7, na napaslang noong Disyembre 3, 2016; at marami pang iba. Sa edad nila’y tiyak hindi pa sila nagdodroga ngunit pinaslang ng mga berdugo. Sadyang biktima lang sila. May litrato rin doon si Kian Delos Santos, 17, na napaulat na bago napaslang ay narinig na isinisigaw: “Huwag po! May eksam pa po ako bukas!” 

Nakakatulala ang eksenang iyon sa rali. Kailan ba makakamit ng mga inang namatayan ng anak at asawa ang isinisigaw nilang katarungan? 

Takipsilim na nang tinapos namin ang programa sa pamamagitan ng pagsisindi ng mga kandila sa harap ng mga larawan ng mga walang kalaban-labang biktima ng karumal-dumal na krimen.

Umuwi akong di mapalagay. Subalit pinatibay nito ang prinsipyo ko upang talagang ipaglaban ang karapatang pantao at due process, habang naaalala ang mga sinabi ng mga inang nagtalumpati roon.

* Unang nalathala sa pahayagang Taliba ng Maralita, ang opisyal na publikasyon ng pambansang samahang Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML), Disyembre 2018, pahina 12-13.

Martes, Nobyembre 27, 2018

Kwento - Huseng Batute, Asedillo at ang wikang Filipino


HUSENG BATUTE, ASEDILLO AT ANG WIKANG FILIPINO
Maikling kwento ni Gregorio V. Bituin Jr.

Sa paglalathala nating muli ng pahayagang Taliba ng Maralita bilang opisyal na publikasyon ng pambansang samahang Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML), nais nating kilalanin ang isa sa mga magigiting na makata ng bayan - si Jose Corazon de Jesus o Huseng Batute. Nasa wikang Filipino ang ating pahayagan. Nasa wikang madaling maunawaan ng ating mga kapwa maralita. Kaya yaong mga Pinoy na Ingleserong nangungutya sa wikang Filipino na wikang bakya ay dapat nating tuligsain. Kaya mahalaga ang muling pagkilala, bukod sa makatang si Gat Francisco Balagtas, kay Huseng Batute, na siyang unang Hari ng Balagtasan noong 1925.

Napagkwentuhan nga namin iyan ng lider-maralitang si Mang Isko, na tumutula rin naman. Sabi niya sa akin, “Alam mo, Igor, dapat namang kilalanin din ng pamahalaan ang kahalagahan ni Jose Corazon de Jesus bilang tagapagtanggol ng wikang Filipino. Nabasa mo ba ang tula niya laban sa isang gurong Amerikana? Tinuligsa niya iyon ng patula dahil kinagagalitan nito ang mga estudyanteng nagta-Tagalog.”

“Anong magandang mungkahi mo?” Tanong ko.

“Aba’y sa Nobyembre 22 ay kaarawan niya, maanong magdeklara naman ang pangulo na kilalanin si Huseng Batute sa kanyang kaarawan. O kaya ay kilalanin ang kanyang kaarawan bilang Pambansang Araw ng Pagtula, Tulad ng pag Abril ay sinisimulan ng bayan ang Buwan ng Panitikan sa mismong kaarawan ni Balagtas, Abril 2. Bagamat dapat Abril 1 hanggang Abril 30 ang Buwan ng Panitikan. Ang Abril 1 kasi ay April Fool’s Day. Kaya ang pagsalubong lagi sa Buwan ng Panitikan ay sa kaarawan ng ating dakilang makatang si Balagtas.” Ani Mang Isko.

“Maganda po ang inyong mungkahi. Tulad rin pala iyan ng naging karanasan ni Teodoro Asedillo, na isang guro sa Laguna, bago nakilalang rebelde. Tinuruan niyang maging makabayan ang mga estudyante niya, at pinagalitan siya ng punong gurong Amerikano dahil sa pagtuturo ng wikang Filipino, kaya siya tinanggal.” Sabi ko sa kanya.

“Maalam ka pala sa kasaysayan,” tugon ni Mang Isko. “Baka mas magandang buksan natin sa isang talakayan ang usaping ito. Pagkilala kina Jose Corazon de Jesus at Teodoro Asedillo bilang mga bayani ng wika. Mungkahi kong magpalaganap tayo ng kampanyang lagda upang ideklarang Pambansang Araw ng Pagtula ang kaarawan ni Batute, kasabay ng kampanyang pagkilala kina de Jesus at Asedillo bilang mga bayani ng wikang Filipino, na nauna pa kay Manuel L. Quezon, na siyang Ama ng Wikang Pambansa.”

“Sige po.” Tugon ko. “Napanood ko kasi ang pelikulang Asedillo ni Fernando Poe Jr., at nabasa ko ang talambuhay niya sa mga aklatan kaya po alam kong ipinaglaban niya ang ating wikang pambansa. Isusulat ko muna ang borador ng kampanyang lagda para sa dalawa. Tapos po ay magpatawag tayo ng pulong ng samahan. Yayain din natin ang iba pang samahan upang sumama sa kampanyang ito. Magpatawag na po tayo ng pulong sa Sabado.”

“Ayos iyan. Ipatawag mo na.” Sabi ni Mang Isko sa akin, kaya masigla kong ginampanan ang para sa akin ay makasaysayang usapin.

Pagdating ng araw ng Sabado, ikalawa ng hapon, nagsidatingan na ang mga lider at kasapian ng samahan. Sinimulan ko ang usapin.

“Nag-usap kami ni Pangulong Isko upang maglunsad tayo ng isang malawakan at makasaysayang kampanya. Lalo’t marami rin sa inyo ay paminsan-minsang gumagawa ng tula. Una, kampanyang lagda upang ideklarang Pambansang Araw ng Pagtula ang kaarawan ni Huseng Batute at gawing bayani ng wikang Filipino sina Jose Corazon de Jesus at Teodoro Asedillo sa pagtatanggol ng ating wika laban sa mga dayo.”

Tumugon si Mang Igme, “Okay iyan. Subalit dapat dalhin natin sa Malakanyang ang panawagang iyan bukod pa sa paggawa ng panukalang batas ng ating mga kongresista at senador. Magandang layunin iyan.”

Si Aling Isay, “Nasaan na ang mga papel para sa kampanyang lagda upang masimulan na natin. Ang galing ng inyong naisip. Kahit matanda na ako’y naaakit muling tumula, at ipagtanggol ang wikang Filipino, lalo na sa nagtanggalng kursong ito sa kolehiyo.

Natapos ang pulong na masigla ang bawat isa, dahil alam nilang para sa bayan at sa kultura at kabayanihan ang kanilang bagong layunin.

* Unang nalathala sa pahayagang Taliba ng Maralita, ang opisyal na publikasyon ng pambansang samahang Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML), Nobyembre 2018, pahina 16-17.

Lunes, Oktubre 29, 2018

Kwento - Sa relokasyon, may poso, walang tubig, may poste, walang kuryente

SA RELOKASYON, MAY POSO, WALANG TUBIG, MAY POSTE, WALANG KURYENTE
Maikling kwento ni Gregorio V. Bituin Jr.

Napag-uusapan nang madalas ng mga maralita ang kalagayan sa mga relokasyon. Akala nila’y tutuparin ng pamahalaan ang mga pangako nito pag nadala na sila sa relokasyon, subalit kabaligtaran pala ang lahat.

Si Ipe, na dating mandaragat sa Navotas, at ang kanyang pamilya, ay nadala sa isang relokasyon sa Towerville, sa kabundukan ng San Jose del Monte sa lalawigan ng Bulacan. Bukod sa may kalayuan na, mahal pa ang pamasahe, nailayo pa sila sa pinagkukunan ng ikinabubuhay, Aba’y saan naman nila gagamitin ang kanilang mga bangka doon sa kabundukan?

Ani Ipe, nang minsang dinalaw ko sila sa Towerville, “Ang hirap dito sa kalagayan namin, dinala kami rito sa talahiban. Kami pa ang nagtabas ng mga damo, nagpatag ng lupa, hanggang matayuan ng bahay. Talagang literal na itinapon kami ritong parang mga daga. May nakita nga kaming poso rito subalit walang tubig. May mga poste ng kuryente subalit walang kuryente. Ang matindi pa, malayo ang palengke, na lalakarin mo pa ng ilang kilometro upang makabili. Buti nga sa ngayon, nagtayo ng munting tindahan si Mareng Isay kaya nakakabili na kami ng pangangailangan. Bagamat medyo mahal dahil kinukuha pa sa malayo.”

“Kaytindi po pala ng inyong nararanasan.” Sabi ko.

Naroon din si Isko, na agad sumabat sa usapan. “Siyang tunay, Igor, nagbago talaga ang buhay namin. Mula sa pagiging mandaragat ay nagmistula kaming pulubi ritong nanghihingi ng limos. Mabuti ‘t maayos ang pamumuno ni kasamang Ipe sa amin, kaya kami’y nagtutulungan dito. Sayang nga lamang ang aming mga bangkang pinaghirapan naming pag-ipunan upang makapangisda’t mapakain ang aming mga anak.”

“Tara muna sa tindahan ni Isay at nang makapagmeryenda,” yaya ni Mang Ipe. Tumango naman ako at sumunod.

“May kanton diyan, ipagluluto ko kayo,” ani Aling Isay. “Maigi’t napadalaw ka sa amin, Igor. Kaytagal na ring di tayo nagkausap. Kumusta na nga pala ang KPML?”

“Mabuti naman po. Nahalal po pala akong sekretaryo ng KPML nitong Setyembre. Si Ka Pedring pa rin po ang nahalal na pangulo.” Ang agad ko namang tugon.

“Alam mo, mahirap talaga ang mapalayo sa kinagisnan mong lugar.” Ani Aling Isay. “Kung di ako magtitinda-tinda, aba’y gutom ang aming aabutin dito ng mga anak ko.”

Patango-tango lamang ako sa kanilang ikinukwento, dahil dama ko na’y di na mapalagay. Bakit ganoon? Natahimik ako  ng ilang sandali. At nang magkalakas ng loob na akong magsalita ay saka ako nagtanong.

“Di po ba nakalagay sa UDHA, sinumang nilagay sa relokasyon ay may pangkabuhayan. Ano na pong nangyari roon?”

Napailing si Inggo, na kanina pa nakikinig, “Sa totoo lang, iyan din ang inaasahan namin. May pangkabuhayan. May trabahong magigisnan. Subalit wala, wala. Gaya nga ng nabanggit kanina ni Ipe, para kaming mga dagang basta itinaboy dito. Kami pa ang nagpaunlad ng komunidad na ito nang walang anumang tulong mula sa gobyerno.”

Iniabot na ni Aling Isay ang niluto niyang pansit kamton. Tigisa kami nina Mang Ipe, Isko at Inggo. Tahimik lang kaming kumain, habang nagpatuloy sa pagkukwento naman si Aling Isay.

“Malayo pa ang iskwelahan dito. Sana’y nag-aaral pa ang mga anak ko. Sana, may maitayo nang paaralan sa malapit upang makapag-aral muli sila. Pati ospital, para naman sa mga maysakit. Malayo din kasi ang health center na malapit. Nasa kabilang barangay pa.”

Hindi pa ako tapos kumain ay nakahanda na ang aking munting kwaderno at isinulat ko ang mga sinabi nila. Maya-maya’y narinig ko na lang sa radyo ni Aling Isay sa tindahan ang awitin ni Gary Granada, na pinamagatang Bahay.

“Parang pinagtiyap ng pagkakataon, kumakanta ng Bahay si Gary Granada,” sabi ko, “na para bang patunay ng mga sinabi po ninyo.”

“Ay, oo,” sagot ni Mang Ipe, “pag ninamnam mo ang kahulugan ng kantang iyan, parang kami noong nagsisimula pa lang dito.”

Maya-maya, nang matapos nang kumain ay nagpaalam na ako. “Tuloy po muna ako, pupuntahan ko pa po sina Ate Fely at si Neneng sa kanilang bahay. Mangungumusta rin po.”

“Sige, Igor, mabuti at nabigyan mo kami ng isyu ng pahayagang Taliba ng Maralita, at may mababasa kami tungkol sa mga ginagawa ng KPML. Pakikumusta mo na lang kami kina Ka Pedring.” Ani Aling Isay. “Ingat ka, at baka ka gabihin sa daan. Mahaba pa ang lalakarin mo.”

Tumango ako, “Salamat po, ingat din po kayo.”

* Unang nalathala sa pahayagang Taliba ng Maralita, ang opisyal na publikasyon ng pambansang samahang Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML), Oktubre 2018, pahina 18-19.

Sabado, Setyembre 29, 2018

Kwento - Pagbabalik ng Taliba, pagbabalik sa Taliba


PAGBABALIK NG TALIBA, PAGBABALIK SA TALIBA
Maikling kwento ni Gregorio V. Bituin Jr.

Higit isang dekada na rin nang mawala ako bilang staff ng Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML) noong Marso 2008, at nakabalik lamang sa KPML nang mahalal na sekretaryo heneral nito noong Setyembre 16, 2018.

Kaya nang mahalal ako’y agad kong sinabi kay Ka Pedring Fadrigon, ang pambansang pangulo ng KPML, na muli kaming maglabas ng dyaryo ng KPML, ang Taliba ng Maralita.

“Sige, Greg, ilathala muli natin ang Taliba ng Maralita,” ani Ka Pedring, “ikaw naman ang dating gumagawa niyan. Ikaw na humawak diyan.”

“Okay po, mas maganda po kung may kolum kayo, Ka Pedring.” Sabi ko, na sinang-ayunan naman niya.

Kaya isinama na namin sa plano ang paglalathala ng Taliba. Kung noon ay isang beses kada tatlong buwan, o apat na isyu ng Taliba kada taon, ang balak ko ay isang beses sa isang buwan upang labingdalawang isyu ng Taliba sa loob ng isang taon. Palagay ko’y kaya naman dahil sa dami ng paksang matatalakay at dami ng laban at isyung kinakaharap ang maralita.

Ang kasanayan ko bilang manunulat mula sa kampus o sa kolehiyo bilang editor ng pahayagan ng mag-aaral, hanggang sa paglalabas ng dalawang isyu ng magasing Maypagasa ng Sanlakas, hanggang sa pagsusulat at pagle-layout ng pahayagang Obrero ng Bukluran ng Manggagawang Pilipino (BMP), hanggang sa magasing Ang Masa ng Partido Lakas ng Masa (PLM), marami na rin akong karanasan bilang isang dyarista. Bukod pa ang hilig sa pagkatha ng maikling kwento at tula, alamat at pabula, at marahil sa mga susunod na panahon ay maging isang ganap na nobelista. Nais kong kumatha ng nobelang ang bida ay ang uring manggagawa. O mas pinatatampok ay ang kolektibong pagkilos ng sambayanan.

Isang maramdaming tagpo para sa akin ang ipahawak sa akin muli ang pagsusulat at paglalathala ng Taliba ng Maralita, dahil natigil na ang paglalathala ng Maypagasa, Obrero at Ang Masa, at tanging ang Taliba ng Maralita na lamang ang aking pinagsusulatan sa ngayon kaya sabi ko sa sarili ko, paghuhusayin ko ang pagsusulat dito.

Isa sa mga maikling kwentong nalathala ko sa Taliba ay ilang ulit nang nilathala sa dyaryo. Pinamagatan iyong “Ang Ugat ng Kahirapan”. Una iyong nalathala sa nalathala sa Taliba ng Maralita sa isyu ng Hulyo-Setyembre 2003, na higit labinglimang taon na rin ang nakararaan. Nalathala rin iyon sa pahayagang Obrero ng BMP, bandang 2007 o 2008 (wala na akong sipi niyon), sa magasing Ang Masa ng Partido Lakas ng Masa (PLM) noong Oktubre 2011, at sa muling paglathala ng Taliba nitong Setyembre 2018, sa nakaraang isyu lang.

Ang una ngang Taliba ng Maralita na ginawa ko ay ang isyung Abril-Hunyo 2001, ilang buwan matapos paslangin si Ka Popoy Lagman, na dating pangulo ng BMP. Ang pagtalakay sa kanya ng isang tagasugid na tagahanga ay nalathala sa Philippine Daily Inquirer noong Pebrero  14, 2001, na isinalin ko sa wikang Filipino, at siyang tampok na balita sa isyung iyon. Sa pahina 4 din ng isyung iyon ay isinulat ko naman ang talambuhay ni Ka Popoy Lagman.

Malaking bagay na nakabalik ako sa Taliba ng Maralita, dahil nga wala na akong pinagsusulatang pahayagan sa kasalukuyan, dahil hindi na rin sila nagtuloy. At dito sa Taliba, bilang bagong sekretaryo heneral ng KPML, ay pag-iigihan ko na ang bawat pagsusulat ng sanaysay, pahayag ng KPML, pananaliksik ng mga balita’t batas hinggil sa isyu ng maralita, maikling kwento at tula. Kaya asahan ninyo ang aking pagsisikap upang mapabuti ang ating munting pahayagan ng maralita.

Baka rito sa Taliba ng Maralita ko masulat ang pangarap kong nobelang naiisip kong sulatin, isang nobelang hinggil sa maralita, manggagawa, mga api, at pinagsasamantalahan sa lipunan. Nobelang kakampi ng masa para sa karapatang pantao at panlipunang hustisya.

* Unang nalathala sa pahayagang Taliba ng Maralita, ang opisyal na publikasyon ng pambansang samahang Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML), Setyembre 2018, pahina 16-17.

Huwebes, Mayo 24, 2018

Demystifying Contractualization: Why Manpower Agencies are Useless?


Demystifying Contractualization: Why Manpower Agencies are Useless?
by LUKE ESPIRITU
May 24, 2018

The popular narrative regarding contractualization is that it began with the so-called Herrera Law of 1989. Allegedly, the Herrera Law introduced amendments to the Labor Code, or Presidential Decree 442, in the form of Articles 106 to 109 on contractor and sub-contractor.[1] Article 106 in particular is seen as the culprit behind contractualization. Since then, the idea of employment being bilateral and protected by security of tenure provided by the Labor Code gave way to another arrangement, the trilateral, which involves three parties, the principal, the job contractor, and the worker.

This narrative is problematic for the Herrera Law did not introduce Articles 106 to 109 of the Labor Code. True, the Herrera Law, or Republic Act 6715, amended the Labor Code but its amendments did not relate to provisions on contractor and sub-contractor. On the contrary, the very first amendment of the Labor Code was made in November 1, 1974, through Presidential Decree 570-A, and as early as that, Article 106 as presently worded already appeared as Article 104 of the Labor Code.[2] As such it was not in 1989 but in 1974, just right after the Labor Code was enacted by President Ferdinand Marcos, that the provisions on contractor and sub-contractor appeared.

The timeline is important because one feature of the narrative is that manpower agencies only proliferated because the law expressly allowed it. Stated elsewise, it was the law, particularly Articles 106 to 109, that established the trilateral arrangement as a mode of employment distinct from the bilateral arrangement. And this is supposedly bolstered by the fact that manpower agencies in the service industry began to flourish at around the period post-Herrera Law.

However, since the provisions on contractor and sub-contractor already appeared as early as 1974, and in the period immediately thereafter, trilateral forms of employment did not become as widespread until almost two decades later, this raises the question: did the law really launch the trilateral arrangement as a new form of employment? Did the law “create” it?

If one studies Article 106 of the Labor Code closely, it does not state that it establishes the trilateral arrangement as opposed to bilateral arrangement. Article 106 deals with payment of wages, not classification of workers into types. It is found in “Book III, Title II: Wages”.

In fact, instead of Article 106 "creating" the trilateral, it PRESUPPOSES its existence in order to resolve who among the parties shall be liable for workers’ unpaid wages? Instead of the law 'legalizing" or "allowing" the trilateral, it is PRACTICE that started it. Even prior to the Labor Code, some form of three-party arrangements existed in construction projects and in seasonal agricultural work. And when one scours the jurisprudential record, a case appears where regular security guards of a company in the 1960s were transformed into security agency workers in order to circumvent the right to form a union.[3]

Given some practices which pre-existed the Labor Code, what was the attitude of the law then when it was enacted in 1974? Two things are immediately apparent. One, the Labor Code made positive steps to resolve the question of fixing liability for workers’ unpaid wages in a trilateral set-up. Two, it neither expressly allowed nor categorically restricted or prohibited the practice. Instead, it delegated legislative power to the Executive, through the Secretary of Labor, to make its determination. Hence, Article 106 partly states:

“The Secretary of Labor and Employment may, by appropriate regulations, restrict or prohibit the contracting out of labor to protect the rights of workers established under this Code. In so prohibiting or restricting, he may make appropriate distinctions between labor-only contracting as well as differentiations within these types of contracting, and determine who among the parties involved shall be considered the employer for purposes of this Code, to prevent any violation or circumvention of any provision of this Code.” (Emphasis supplied)

Nevertheless, the Labor Code’s attitude toward trilateral arrangements occurring in practice was not as rosy as it was subsequently made to appear, i.e. that the law “expressly allowed” them. On the contrary, the law’s attitude was negative. Precisely, it deputized the Secretary of Labor to do two things: RESTRICT or PROHIBIT, as above-quoted.  

As in all valid delegation of legislative power, the Labor Code provided the reasonable standard for restricting or prohibiting the trilateral arrangement, that is: “to protect the rights of workers established under this Code”; or “to prevent any violation or circumvention of any provision of this Code”. There is recognition that the practice is used to violate workers’ rights. Contrary to the idea that the law endorsed the trilateral arrangement, it considered the same potentially pernicious to be dealt with by the Secretary of Labor.

The problem is that Article 106 was stood on its head by successive Labor Secretaries. It was their department orders that actually “legalized” contractualization. Two decades after the Labor Code was enacted, the very first, Department Order 10, series of 1997, declared that: “Contracting and subcontracting arrangements are expressly allowed by law”![4] Said who? Not Article 106. Said Leonardo Quisimbing, the Labor Secretary who issued D.O. No. 10.

Worse, instead of employing the standard provided by Article 106 to restrict or prohibit contractualization, Sec. Quisimbing read into the law a corollary not stated therein; i.e. that the power to restrict or prohibit involves the power to allow. Then he invented his own standard to “allow” contractualization. And that standard is: “flexibility for the purpose of increasing efficiency and streamlining”.[5]

Departing from 1974, when it was regarded almost as an anomaly in employment relations, to be treated guardedly, and may be restricted or prohibited by the Secretary of Labor, the trilateral arrangement became an elevated concept in 1997 and considered as “essential for every business to grow.”[6] The neo-liberal atmosphere pervaded governmental policy and as a consequence dictated labor regulations.

And so began the reversal of the default rule. Instead of the default being: contracting and subcontracting may be restricted or prohibited to protect the rights of workers; the default became: contracting and subcontracting are expressly allowed for flexibility. Only the successive Secretaries of Labor since then perceived these two different things to be similar.

Department Order No. 10 (series of 1997) was followed by Department Order No. 18 (series of 2002), Department Order No. 18-A (series of 2011), and Labor Secretary Silvestre Bello’s Department Order No. 174 (series of 2017). They commonly have the following essential features:

a. The trilateral employment relationship has achieved recognition as a juridical concept entitled to a mantle of protection. It is no longer simply a fact occurring in practice to be curbed by regulation. So, there are now two main types of employment under the law: trilateral and bilateral, which are subject to separate rules albeit with some overlapping. If the employment is strictly bilateral, the security of tenure provisions of the Labor Code apply, particularly, Articles 280 to 286 (renumbered as Articles 295 to 391, respectively)[7]. If the employment is trilateral, these provisions do not apply to the principal, but apply only to the contractor, unless the contracting is deemed illegal.[8] What generally governs the trilateral set-up are Articles 106 to 109 of the Labor Code and the Department Orders issued by the Secretary of Labor.

b. Within the trilateral arrangement, a distinction is made between “legal” or “permissible” contracting versus “illegal” contracting. Essentially, three things differentiate legal from illegal contracting: (1) substantial capital; (2) activities that are not directly related to the principal business; and (3) power of control. Contracting is permissible if the job contractor has substantial capital, performs activities that are not directly related to the principal business of the principal, and has the power of control over its workers. When contracting is legal, the third party is called a job contractor; when illegal it is called a labor-only contractor.

c. Related to (a), there is a sub-layer of bilateral relationship within the trilateral set-up. The relationship of the workers relative to the contractor is bilateral and the relationship relative to the principal is not.

The positive act of granting juridical existence to the trilateral arrangement and placing it on a similar plane with the bilateral is being justified on the ground of efficiency. Efficiency is allegedly achieved by having third parties perform and specialize in the non-core functions[9] of the company. This purportedly allows the company to survive in a competitive environment.[10]

Of course, efficiency through specialization is a process that occurs continuously in the course of capitalist development. However, that process is alien to contractualization. When a company is forced to shut down a certain part of the production process or some internal function and outsource it to a third party with more efficient methods of production or of rendering service, that third party is not a manpower agency, job contractor, or third-party service provider under the above-stated Department Orders.

Instead, that third party is a separate and independent business that had branched out to form a separate line of industry and which, in the language of political economy, uses labor-power and realizes surplus value from the use of labor-power.

In order to illustrate this, one must consider first that the value of any commodity is expressed in the equation c + v + s representing the following: (1) constant capital, the value of goods and materials required to produce a commodity, which value is conserved and transferred to the new product; (2) variable capital, wages paid for the production of a commodity; and (3) surplus value, the new value created by the workers in excess of their labor cost which is appropriated as profit.

To illustrate the above points, let us take as example a particular commodity, a pair of headlights. A motorcycle manufacturer produces the same in-house at the rate of one unit per eight hours. Each finished product needs two units of headlights. The value per unit let us say is P1,500. The minimum wage is rounded off to P500 per worker for ease in computation. That means that two workers working eight hours each can produce the value of two units of headlights which is P3,000. The wage for the two workers totals P1,000. The value of all goods and materials used in producing one headlight let us say is P500, thus, also totalling P1,000 for a pair. Hence, in the equation c + v + s, a pair of headlights would carry the following values: P3,000 = P1,000 goods and materials + P1,000 wages + surplus value. In the equation, the surplus value, representing profit, can easily be determined as P1,000. When the capitalist sells the entire motorcycle as finished product, its total value would be x + P3,000, x being the c + v + s of all the other components of the motorcycle. And for the headlights alone, he would realize profit in the amount of P1,000.

Efficiency means that the labor time for the production of a commodity is reduced. For instance, another company specializes only in headlights and can produce two units in the span of eight hours. Instead of hiring two workers in order to produce two units of headlights, it needs only one. The minimum wage of one worker remains at P500, but this worker produces the value of P3,000 for a pair of headlights. When the company sells this to any motorcycle manufacturer at the value of P3,000, it realizes more surplus value because of the more efficient methods of production. Using c + v + s, the following values may be inputted: P3,000 = goods and materials + P500 wages + surplus value. Let us assume that the value of goods and materials used in production at the headlights company is the same as the value of goods and materials used in the in-house production at the motorcycle company, which is P1,000. Then by inputting the assumed value it can be determined from the following P3,000 = P1,000 goods and materials + P500 wages + surplus value that the surplus value is P1,500.

Because the headlights company has a more efficient way of producing, it can realize more surplus value, P1,500. What happens is that it has sufficient leeway to be competitive in pricing, can opt to maintain its surplus value at P1,000 and put the value of a pair of headlights at P2,500 instead of P3,000. This will drive down the price of headlights. If the motorcycle company insists on keeping the production of headlights in-house instead of buying the same from the headlights company, it will sell its motorcycle at the value of x + P3,000. But if it opts to buy from the headlights company instead of producing the component in-house, the motorcycle company can sell its motorcycle at the value of x + P2,500.

To remain competitive the motorcycle company may opt to shut down its department producing headlights and instead buy this component from the headlights company. Of course, the example given is merely illustrative and is not an actual case study. However, this fairly approximates the conditions that would drive a production process to branch out and a company to outsource in order to remain competitive.

This is not the process that occurs in contractualization, particularly under the trilateral work arrangement, in which the motorcycle company hires a manpower agency to supply it with two workers to produce a pair of headlights for eight hours. The values of two units of headlights, goods and materials, and wages remain the same. The surplus value remains the same, P1,000, computed at: P3,000 = P1,000 goods and materials + P1,000 wages + surplus value. The manpower agency is just given a cut from the surplus value realized by the principal. The manpower agency does not extract surplus value for itself.

Another example, before, packaging was part of the production process of many manufacturing firms. However, through the development of capitalism, where division of labor is a constant process, there are now factories that specialize in the production of packaging for products manufactured by other factories.[11] This development in the capitalist economy has nothing in common with contractualization. Packaging factories are not manpower agencies. What occurs instead is that there are some activities that formerly formed part of the production process but have become differentiated as a separate branch of the industry and performed by truly separate and independent businesses.

Contractualization, on the contrary, is the artificial creation of a trilateral relationship in the workplace. Instead of the company directly hiring its workers, it hires these workers from a middleman, otherwise known as manpower agency, third-party service provider, or job contractor. Trilateralism means that the original production process remains an integral whole in the workplace and had not branched out; and yet, some activities, the so-called “non-core”, are performed by contractual workers.

Moreover, in activities that have developed into a separate branch of the industry, what is under contract to be provided by one firm to another are specific products, not workers. And this applies even if the branch of industry is in the service sector. A business for example may have an in-house legal department but may later decide to close the department and secure the services of a law firm for more efficient legal representation. If it does this, the company does not enter into a trilateral relationship with the law firm’s associates.

The truism, therefore, that efficiency through division of labor or specialization is necessary in capitalist development does not justify contractualization. Contractualization is not tied to efficiency. It has no contribution to production. It is nothing but the process of selling labor-power by a middleman who derives as profit the difference between the retail price of labor-power and its value.

The prevailing attitude regarding contractualization has as starting point the idea of salvaging the trilateral work arrangement from total eradication. This is apparent in the recently issued Executive Order No. 51 signed by President Rodrigo Duterte, the House of Representative’s House Bill 6908, and the Senate Committee on Labor’s version of the Security of Tenure Bill.

Hence, the dominant framework is still based on defining two types of contracting, one legal, the other illegal. This continues the long established policy on contractualization, from DO No. 10 (series of 1997) to DO No. 174 (series of 2017), i.e. that it must be regulated rather than prohibited. All these past regulatory issuances by the Department of Labor have not curbed contractualization. On the contrary, successive improvements on regulation merely served to reinforce the so-called trilateral work relationship by forcing its evolution from primitiveness to its relatively developed forms.

The primitive level of contracting is that contractors or service providers do not have sufficient assets or do not act independently but are mere agents of the principal. The present thrust both in the House of Representatives and the Senate is to legislate still new regulations in the form of stricter registration and capitalization requirements that would eradicate this.

However, eradicating the primitive type of contracting is not something new. Fact is, this type of contracting is precisely “labor-only contracting”, declared illegal by all of the past implementing rules and regulations. To simply add another voice to the refrain of dealing a more severe blow to labor-only contracting will not solve the problem of contractualization. Far from ending contractualization, this is but an exercise in retooling contractualization as an institution at that precise historical stage when service providers have amassed just enough assets to level up.

At this historical stage, manpower agencies and cooperatives, like members of the Philippine Association of Legitimate Service Contractors (PALSCON) and Asiapro Cooperative, have already perfected the art of contracting. They can boast of sufficient capital or investment in order to ensure that contractual workers are entitled to minimum wage and all legally-mandated benefits.

However, these changes do not spell an end to exploitation. They merely seek to end primitive exploitation to pave the way for modern exploitation at a time when the exploiters can already afford to embrace modern means. What appears as a progressive advance from less to stricter regulation by the State simply coincides with the actual material development of service providers.

In contractualization, where lies the exploitation? It lies in how the workers are cheated in the sale of this special commodity and the only one they possess, labor-power. Political economy teaches that labor-power may be different in so far as it creates surplus value, but it is similar to any other commodity under capitalism in all other respects.

In the sale of commodities in general, sellers can negotiate for a better price if they sell direct to the end-users. What happens in labor contracting is that instead of workers being able to sell their labor-power direct to the capitalist end-user, a middleman is introduced so that the workers are forced to sell cheap.

In a word, the transaction is made artificially trilateral instead of bilateral. It is artificial because unlike in tangible commodities where physical restrictions of location and geography may give rise to middlemen as intermediaries between sellers and end-users, in labor-power, as a rule, there are no such restrictions. The worker can himself go direct to the capitalist to apply for a job, or sell his labor-power.

In the long run, the trilateral arrangement in the sale of labor-power depresses the social average of the value of labor-power as purchased by the capitalist as a class.

It does not matter whether the middleman is classified as “labor-only contractor” (primitive type) or an independent “job contractor” (modern type). As long as the trilateral arrangement is forced artificially upon the transaction, the exploitation subsists. The workers sell cheap, depressing the social average of the value of labor-power and, therefore, the capitalist buys cheap even if in the short run he had to spend extra by sharing with the middleman a portion of the surplus value extracted by the principal’s use of labor-power.

Therefore, anything short of abolishing the trilateral work arrangement in favor of direct or bilateral transaction between workers and the capitalist is nothing but continuing the same exploitation in a different form.

The solution to contractualization is to do away with middlemen altogether, may they be called legitimate job contractors or labor-only contractors. There must be no false dichotomy between legal and illegal contracting. They are a superfluity serving no productive function except to add another layer to the sale of labor-power. And just as there must be no distinction between legal and illegal contracting, there cannot be two types of employment arrangement, the bilateral on the one hand and trilateral on the other. Only the bilateral work arrangement must be granted legal existence.

So far, all the past Secretaries up to Secretary Bello have gone the route of regulation. No one has ever prohibited contractualization. Mere regulation can never solve the problem because it presupposes or creates the problem first. “Regulating” the trilateral work arrangement means instituting it a priori and preserving it as an institution.

Decades of regulation have brought workers to economic misery, loss of bargaining power at the workplace and insecurity of tenure. Not regulation but only the complete abolition of contractualization can improve the lives of millions of Filipino workers.


[2] Section 22 of Presidential Decree 570-A.

[3] American President Lines vs. Hon. Clave, G.R. L-51641, June 29, 1982. See Justice Abad Santos’ Dissenting Opinion.

[4] Section 1 (a) of Rule VIII-A added by D.O. No. 10 (1997) in Book III of the Implementing Rules.

[5] Section 1 (c) of Rule VIII-A added by D.O. No. 10 (1997) in Book III of the Implementing Rules.

[6] Ibid.

[7] Renumbered per Department Advisory No. 1, series of 2015.

[8] This is why citing Article 280 and arguing that a contractual worker performs activities “usually necessary or desirable in the usual business or trade” of the principal will generally not work except if there is illegal contracting. Article 280 will not be applied to a principal in permissible contracting. 

[9] “Non-core” is the popular term used to denote activities that are “not directly related to the principal business”.

[10] Typical of this argument is Ernie O. Cecilia’s “Job Contracting 101”, Philippine Daily Inquirer, May 1, 2016, http://business.inquirer.net/209948/job-contracting-101.

[11] This is culled from an actual example: Bonpack Corp. manufactures the packaging for Universal Robina Corporation’s food and beverage products.

Martes, Abril 10, 2018

Bakit isang milyong aklat na "Puhunan at Paggawa"?


BAKIT ISANG MILYONG AKLAT NA "PUHUNAN AT PAGGAWA"?
ni Gregorio V. Bituin Jr.


Pambungad

Noong ikalawang araw ng Ikawalong Pambansang Kongreso ng Bukluran ng Manggagawang Pilipino (BMP) na isinagawa sa Lungsod ng Baguio nitong Enero 2018 ay nagpasa ako ng tatlong resolusyon. Ang una ay paglalathala ng aklat ng BMP na ilulunsad sa ika-25 anibersaryo nito sa Setyembre 2018. Ang ikalawa ay ang pagdaraos ng BMP ng Marxist Conference para sa ika-200 kaarawan ni Karl Marx sa Mayo 5, 2018. At ang ikatlo rito ay pinamagatan kong "Isang Milyong Aklat ng Puhunan at Paggawa ni Ka Popoy Lagman para sa Isang Milyong Manggagawa."

Pokusan natin ang ikatlong resolusyon. Isang milyong aklat? Aba, aba, aba. Kaya bang ilathala ang ganyang karaming aklat sa isang taon, o sa loob ng tatlong taon bago muling mag-Kongreso ang BMP? Kamangha-mangha ang laki ng bilang! Kaya ba nating ilathala iyan? Gaano kalaking pondo ang magagastos diyan?

Subalit iyon ay isang resolusyong sinang-ayunan ng mayorya ng delegado. Isang resolusyong akala natin ay hindi kakayanin.

Narito ang kabuuan ng nasabing resolusyon:

RESOLUSYON BLG. ____
ISANG MILYONG AKLAT NG "PUHUNAN AT PAGGAWA"
NI KA POPOY LAGMAN PARA SA ISANG MILYONG MANGGAGAWA

Sapagkat isa sa mga batayang pag-aaral ng BMP ang "Puhunan at Paggawa" na ngayon ay naisaaklat na, dapat na magkaroon ng kopya ng aklat na ito ang bawat manggagawa;

Sapagkat ang labor force sa ngayon ay umaabot na sa 43.739 million ayon sa isang ahensya ng pamahalaan;

Sapagkat tungkulin ng BMP ang pagmumulat ng mga manggagawa;

Kung gayon, inilulunsad ng BMP ang proyektong 'Isang Milyong Aklat ng "Puhunan at Paggawa" ni Ka Popoy Lagman para sa isang milyong manggagawa;

Sinang-ayunan ng mga delegado ng Ikawalong Pambansang Kongreso ng BMP ngayong Enero 27-28, 2018 sa Skyrise Hotel, Lungsod ng Baguio.


Pagtalakay

Napakahalaga bilang pangunahing aklat ng mga manggagawa ang Puhunan at Paggawa na sinulat ni Filemon 'Ka Popoy' Lagman, isang lider-manggagawa at naging pangulo ng Bukluran ng Manggagawang Pilipino (BMP). Ang aklat ay tigib ng mga aral at pagsusuri hinggil sa relasyon ng sahod at tubo, ng manggagawa’t kapitalista. Isa ito sa mga natatanging armas ng uring manggagawa upang maunawaan niya ang kanyang kalagayan sa ilalim ng mapagsamantalang sistemang umiiral. Ipinauunawa ng aklat sa mga manggagawa ang kanilang kalagayan sa lipunang ito at tuluyan silang magkaisa at magpalakas upang itayo ang kanilang sariling pamahalaan.

Ang target na isang milyong aklat na Puhunan at Paggawa para sa isang milyong manggagawa ay maliit kung ikukumpara sa labor force at populasyon ng Pilipinas. Subalit kinakailangang targetin upang mas maraming manggagawa ang makaunawa at magkaisa.

Ayon sa October 2017 Labor Force Survey, ang labor force sa Pilipinas ay nasa 43.739 Milyon. Mula ang datos sa inilabas ng Philippine Statistics Authority (PSA) noong Enero 15, 2018. Ayon din sa PSA sa inilabas nito noong Agosto 1, 2015, ang populasyon ng bansa ay umaabot na sa 100,981,437 batay sa 2015 Census of Population (POPCEN 2015).

Kaya 43,739,000 manggagawang sahuran kumpara sa 100,981,437 populasyon, nasa 43 porsyento ng populasyon ang mga manggagawang sahuran.

Kung mahigit 43 milyon ang manggagawang sahuran sa bansa, ano ba naman ang isang milyong aklat na Puhunan at Paggawa para sa isang milyong manggagawa. May mahigit 42 milyong manggagawa pa na hindi magkakaroon ng aklat. Kung ikukumpara sa labor force na mahigit 43 milyon, napakaliit ng target nating isang milyong aklat na Puhunan at Paggawa para sa isang milyong manggagawa. Subalit malaki na ring target, lalo na't limampung libong manggagawa ay di pa nga natin maipalabas na sama-samang kumilos tuwing Mayo Uno.


Karanasan sa Paglalathala

Mula nang maging tagapamahala ako ng Aklatang Obrero Publishing Collective noong 2006, marahil ay nasa limangdaang aklat na Puhunan at Paggawa na ang naipalathala. Karaniwan, depende sa badyet. Kung bawat taon ay nakagawa ako ng 40 aklat na Puhunan at Paggawa, sa loob ng 12 taon, nasa 480 aklat na ang aking napalathala. Paano pa kaya kung 100 aklat bawat taon, yun nga lang, dahil pultaym na tibak, hanggang 40 aklat lang kada taon ang nagagawa kong aklat na Puhunan at Paggawa.

Ako pa lang ito, ha. Paano na kung magtutulong-tulong ang mga manggagawa upang maparami ito at maipamahagi sa maraming manggagawa? Aba'y mas mapapabilis ang pagpaparami ng aklat at pamamahagi nito sa maraming manggagawa.

Mahalagang magkaroon nito at mabasa ito ng bawat manggagawa sa pabrika. Maraming best selling books, dahil na rin sa promosyon ng mga tagapaglathala. Halimbawa, nakapaglathala na ng 500 milyong kopya ng mga aklat na Harry Potter ni J. K. Rowling, ayon sa Bloomsbury, ang tagapaglathala ng mga libro sa Britanya. Ang Noli Me Tangere ni Rizal at Florante at Laura ni Balagtas ay taun-taon ibinebenta sa mga mag-aaral sa hayskul. Kaya ang hamon sa atin ay paano natin itataguyod ang mahalagang aklat na ito ng manggagawa? Paano ang promosyon nito?

Magtulong-tulong tayong ipalaganap ang Puhunan at Paggawa bilang pangunahing aralin ng mga manggagawa sa kanilang pang-araw-araw ng buhay.


Ang Ating Dapat Gawin

Ganito ang ating gagawin. Ang bawat aklat ay dapat mapasakamay ng bawat manggagawa, at hindi isang aklat bawat unyon. Kundi isang aklat bawat manggagawa. Isang aklat na maiuuwi niya sa bahay at babasahin niya sa panahong nasa bahay siya. At maaari ring basahin ng kanyang pamilya. At sa kalaunan ay ng mga kamag-anak, at ng buong komunidad.

Kung isang aklat bawat unyon, baka naka-displey lang ito sa book shelf ng unyon at inaagiw lang. Baka magkahiyaan lang ang mga manggagawa na manghiram, at kung makahiram man ay baka matagal ang pagbalik ng aklat upang mabasa rin ng iba.

Kaya magandang bawat manggagawa ay magkaroon ng aklat na ito. Ano ba naman sa manggagawa ang presyong isangdaang piso (P100) para sa isang librong Puhunan at Paggawa kung ito'y para sa kanilang kabutihan? Maaari rin siyang bumili ng dalawa o limang aklat at ipangregalo niya ito sa kanyang mga kumpare, kumare, kamag-anak, sa kaarawan nito, o sa kapaskuhan.

Maaari ninyong pondohan ang ilang kopya ng Puhunan at Paggawa at pag nabenta lahat ay magpagawa uli kayo. Paikutin lang natin ang pera habang dumarami ang mga aklat. Ang Aklatang Obrero Publishing Collective ay handang tumulong upang tuluy-tuloy na mailathala ang aklat na ito.

Bakasakaling mas mapabilis ang pag-unawa ng mga manggagawa sa kanilang batayang karapatan at kalagayan sa umiiral na lipunan. At bakasakaling mapabilis din ang kanilang sama-samang pagkilos tungo sa layuning itayo ang kanilang sariling lipunan, isang lipunang pinamumunuan ng mga manggagawa, isang lipunang tatapos sa kaayusang kapitalismo.

Isang milyong aklat na Puhunan at Paggawa ni Ka Popoy Lagman, pagtulungan nating ipamahagi sa isang milyong manggagawa. walang mawawala sa atin kung targetin natin ang isang milyong manggagawa. Kailangang makabasa nito at maunawaan ng bawat manggagawa ang nilalaman nito. Bakasakaling sa loob ng limang taon ay maorganisa na ang mga manggagawang ito tungo sa isang lipunang walang pagsasamantala.