Ang pito kong aklat ni Ligaya G. Tiamzon Rubin

ANG PITO KONG AKLAT NI LIGAYA G. TIAMZON RUBIN

Maikling sanaysay at tula ni Gregorio V. Bituin Jr.

Nakabili ako ng pitong aklat ng manunulat na si Ligaya Tiamzon-Rubin sa Philippine Book Festival 2025. Ang nakatutuwa rito, tigsisingkwenta pesos ang bawat isa. Kaya P350 lahat ito (P50.00 x 7 = P350.00).

Ikalawa, nakakatuwa dahil anim sa pitong aklat ang tungkol sa Angono, Rizal. Dahil minsan na rin akong tumira at nagbahay sa isang lugar sa Angono, sa Mahabang Parang, nang halos anim na taon.

Baguhang staff pa lang ako ng pambansang samahang Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML) nang tumira ako roon, dahil isa sa mga lider ng KPML, si Ka Joel na nasa kalapit na barangay na sakop ng Teresa, Rizal, ay kinupkop ako, at doon na rin nagsimulang mag-organisa ng maralita. Bandang taon 2002 hanggang 2007 ako naroon.

Nawala lang ako sa Angono dahil sa paghihiwalay ng grupong Bukluran ng Manggagawang Pilipino (BMP) at ng grupong Partido Manggagawa (PM). Ang KPML, kung saan ako staff, ay pumanig sa BMP, habang ang lider ng KPML na si Ka Joel, ay napunta sa PM.

Kilala ko na noon pa si Ligaya Tiamzon Rubin dahil nagsusulat siya sa magasing Liwayway na hilig kong bilhin dahil sa mga nobela, komiks, maikling kwento at tulang nalalathala rito. Kumbaga, ito lang ang magasing pampanitikan na nalalathala sa wikang Tagalog.

Kaya nang makita ko ang mga aklat ni Rubin sa booth ng UST Publishing House ay binili ko muna ang apat na aklat, at sa ikaapat na araw ang tatlong aklat. Una kong nabili ang Dangal ng Angono Book 1, ang Angono, Rizal Book 4 - Sa Mata ng mga Iskolar ng Bayan, ang Angono, Rizal Book 6 - Pagtatala ng Gunita, at ang Angono, Rizal Book 7 - Doon Po sa Amin. Sa huling araw ng festival ay nabili ko naman ang Angono, Rizal Book 8 - Lahat ay Bida, ang Angono, Rizal Book 19 - Itanghal ang Bayan, at Paano Nagsusulat ang Isang Ina.

Ang bawat aklat ay may sukat na 6" x 9" na may kapal na kalahating dali, at naglalaro sa humigit kumulang 250 pahina bawat libro. Bawat aklat na Angono, Rizal ay katipunan ng akda ng iba't ibang manunulat, na tinipon ni Ligaya Tiamzon-Rubin, kasama ang kanyang mga sinulat.

Habang ang aklat na Paano Nagsusulat ang Isang Ina ay katipunan ng mga sanaysay ni Gng. Rubin. At ang sanaysay na Paano Nagsusulat ang Isang Ina ay nagkamit ng ikalawang gantimpala sa sanaysay sa Don Carlos Palanca Memorial Awards for Literature noong 1981. Naroon din sa aklat na iyon ang isa niyang sanaysay sa Ingles na may pamagat na Turning Back and Moving Forward na nanalo naman ng Third Prize sa Essay sa Don Carlos Palanca Memorial Awards for Literature noong 1980.

Nais kong basahin ang mga sulatin hinggil sa Angono dahil minsan na rin akong naging anak nito.

LIGAYA TIAMZON RUBIN

minsan na rin akong nanahan sa Angono, Rizal

bilang istap ng isang samahan ng maralita

doon ay halos anim na taon akong tumagal

na dahil sa problemang pangsamahan ay nawala

kaya nang sa Philippine Book Festival makita ko

ang mga librong hinggil sa Angono'y binili na

di na ako nagdalawang isip na bilhin ito

lalo't napakamura, limampung piso ang isa

maraming salamat, Ligaya G. Tiamzon Rubin

sa mga sulatin mong pamana sa sambayanan

nang isinaaklat mo ang iba't ibang sulatin

sinulat mo ang tungkol sa lupa mong tinubuan

tunay na inspirasyon ka't mga akda'y kayhusay

tangi kong masasabi'y taospusong pagpupugay!

03.24.2025 

Pagsusumikap

PAGSUSUMIKAP

kailangan ko ba ng inspirasyon

upang makamit ko ang nilalayon?

o dapat ko lamang pagsumikapan

ang pinapangarap ko kung anuman?

pampasigla nga ba ang inspirasyon?

paano kung wala? paano iyon?

marahil, mas kailangan ay pokus

upang kamtin ang pangarap mong lubos

sino bang inspirasyon ng makata?

upang samutsaring tula'y makatha

marahil nga'y may musa ng panitik

na ibinulong ay isasatitik

oo, nagsusumikap pa rin ako

bakasakaling magawa ko'y libro

ng tula, maikling kwento't sanaysay

o baka nobela'y makathang tunay

- gregoriovbituinjr.

03.24.2025

Thomas Edison: "Success is 10% inspiration and 90% perspiration."

Albert Einstein: "Genius is 1% inspiration and 99% perspiration."

Pansamantalang paglaya ni Du30, haharangin ng EJK victim families

PANSAMANTALANG PAGLAYA NI DU30, HAHARANGIN NG EJK VICTIM FAMILIES

tiyak na tututulan ng mga pamilya

ng mga biktima ng EJK o yaong

extrajudicial killings kung pansamantala

mang makalaya si dating pangulong Digong

anang ulat, sakaling may interim release

dahil maimpluwensya ang dating pangulo

tiyak na marami ang aaktong mabilis

upang harangin sakaling mangyari ito

may due process si Digong, di yaong winalan

ng buhay, pinaslang, kaya sadyang masahol

pag pinagbigyan ang mismong may kasalanan

tiyak na human rights defenders ay tututol

kaya sana'y di ito gawin ng ICC

upang inaasam na hustisya'y makamit

ng mga biktimang ang buhay ay winaksi

ng berdugong ang atas ay napakalupit

- gregoriovbituinjr.

03.23.2025

* ICC - International Criminal Court

* ulat mula sa pahayagang Pang-Masa, Marso 23, 2025, pahina 1 at 2

Mura na ang apat na diksyunaryo

MURA NA ANG APAT NA DIKSYUNARYO

binili ko'y apat na diksyunaryo

na English-Tagalog ni Leo English

sa mga pamangkin ay panregalo

unang libro'y nabili ng Biyernes

at tatlo pa nito noong Sabado

National Book Store, Quezon Avenue lang

dating presyo'y animnaraang piso

siyamnapu't siyam na piso na lang

huling araw na ngayon, kaibigan

baka makahabol ka't makabili

pulos dayuhang libro karamihan

panitikang Pinoy bihira dini

diksyunaryong nabili'y mahalaga

malaking tulong sa mga pamangkin

magagamit sa pag-aaral nila

kahit di Pasko, may regalo na rin

- gregoriovbituinjr.

03.23.2025

Pagkatha

PAGKATHA

madaling araw pa lang ay tutula

tanghali hanggang gabi ay Taliba

ganyan na iniskedyul ng makata

ang araw at gabi niyang pagkatha

napanaginipan niyang salita

ang siyang bumubuo ng talata

sa sanaysay o sa kwentong nalikha

o saknong at taludtod na nagawa

mga napapanaginipang paksa

ay mula sa binulong ng diwata

musa ng panitik na laging handa

sa pag-alalay sa abang makata

kaya madalas akong naluluha

sa salaysay ng buhay ng kawawa

kaya yaring pluma'y di maibaba

upang ipagtanggol ang api't dukha

- gregoriovbituinjr.

03.23.2025

Nars ako ni misis

NARS AKO NI MISIS

di naman ako nagtapos ng nursing

subalit naging nars ako ni misis

lalo't sa sakit ay umaaringking

dapat bigay kong gamot ay kaybilis

pag sa opisina siya'y pumasok

iyon ang panahon ko sa kalsada

pag gabi na't sa bahay matutulog

nars na ako at di na raliyista

mula Lunes hanggang Biyernes ganoon

nars naman sa gabi, Sabado't Linggo

mga reseta'y aking tinitipon

na aking gabay sa pagiging nars ko

dahil na rin sa karanasang tunay

kwarenta'y nwebe araw sa ospital

natuto't nakinig sa pagbabantay

kay misis, isang buwan ding kaytagal

nakakalabas lang paminsan-minsan

halimbawa'y pupunta sa palengke

bibili sa karinderya ng ulam

o bibili ng gamot sa Mercury

oo, naging nars ang tulad kong tibak

upang si misis ay gumaling lamang

sa isip ko man ito'y tambak-tambak

buong suporta ko'y naririyan lang

- gregoriovbituinjr.

03.23.2025

Hindi pa raw isusuko ang 'Bataan"

HINDI PA RAW ISUSUKO ANG 'BATAAN'

grabeng metapora kapag iyong tiningnan

tila ba sexist remark sa kababaihan

sa pagbabalita sa isang pahayagan

idagdag pa ang nagi-ispayk sa larawan

pamagat nga'y "Myla hindi pa isusuko

ang 'Bataan'", kahulugan ba'y napagtanto

gayunpaman, katapangan ang mahuhulo

bagamat pamagat ay tila pagbibiro

isa iyong balita sa larong volleyball

na si Myla Pablo ang nagbibigay trobol

sa katunggaling di basta-basta maismol

na matinding pagsasanay ang ginugugol

noong World War Two nang Bataan ay bumagsak

sa kamay nang Hapon, pinagapang sa lusak

ang mga Pilipino't Kanong tambak-tambak

hanggang sa mga kaaway sila'y umupak

hindi pa isusuko ang 'Bataan', sabi

sa ulat, pinatungkulan ang binibini

na animo'y patama sa pagkababae

na pag nalugso, Bataan na'y iwinaksi

- gregoriovbituinjr.

03.22.2025

* ulat mula sa pahayagang Abante Tonite, Marso 22, 2025, pahina 8

Kung palaisipan ang pag-ibig

KUNG PALAISIPAN ANG PAG-IBIG

"First love never die," anong gandang kasabihan

hinggil sa pag-ibig, tulad din ng "Love is blind"

na nag-uusap ay dalawang puso lamang

oo, tanging puso lamang, di ang isipan

kaya isang palaisipan ang pag-ibig

may mayaman at mahirap na nagkaniig

bagamat minsan, luha ang naididilig

dahil sa mga tampuhan nagpapadaig

may pinagsama ring di dahil sa pagsinta

kundi dahil sa pag-aari't yaman nila

aba'y hindi ganyan ang pag-ibig, hindi ba?

dahil sa negosyo? magkakauri sila!

palaisipan ang pag-ibig ni Balagtas

sa kanyang Celia, basahin mo't makakatas

sa Florante at Laura ang pagsintang ningas

sa puso ng ating bunying makatang pantas

nag-aalab din sa pag-irog yaring puso

sa sintang tila kami'y langgam kung sumuyo

ang pag-ibig na ito sana'y di maglaho

at huwag mapalitan ng laksang siphayo

- gregoriovbituinjr.

03.22.2025

* ang sanligan o background ay mula sa pahayagang Pilipino Star Ngayon, Marso 22, 2025, pahina 10

Magramo, bagong WBC champ; anak ni Pacman, wagi

MAGRAMO, BAGONG WBC CHAMP;

ANAK NI PACQUIAO, WAGI

Congrats po sa dalawa nating boksingero

bagong WBC champ na si Magramo

habang wagi sa lightweight si Eman Bacosa

sa Blow-by-Blow na ginanap pa sa Okada

tinawag na "Hurricane" dahil anong galing

ni Arvin Magramo na sisikat sa boxing

pang-anim na sunod na panalo ni Eman

na sumunod sa yapak ng amang si Pacman

anang ulat, napaluhod ang katunggali

ni Magramo kaya sa hurado'y nagwagi

at si Bacosa naman ay nagpakawala

sa kalaban ng ilang solidong patama

kina Arvin at Eman, mabuhay, mabuhay!

magpatuloy kayo't ipakita ang husay!

- gregoriovbituinjr.

03.22.2025

* WBC - World Boxing Council

* ulat mula sa pahayagang Bulgar, Marso 22, 2025, p,12

Si Prof. Vim Nadera at ako

SI PROF. VIM NADERA AT AKO

(Alay sa World Poetry Day)

nakita ko na siya noon nang ako'y nag-LIRA

dalawang dekadang lumipas, ako'y nakasama

sa Palihang Rogelio Sicat, siya ang mentor ko

sa pagtula, sa kanya ako'y talagang saludo

nang maglunsad ng mga bagong aklat ang UP Press

kami'y nagkita, nagkakumustahan ng mabilis

binigyan ko siya ng Taliba ng Maralita

na publikasyon namin sa samahan ng dalita

Taliba'y pinuri niya't ako'y padadaluhin

sa isang aktibidad ng mga may mumunting zine

o maliit na magasin tulad ng pahayagang

Taliba, natuwa ako't sumang-ayon din naman

at sa UP, aklat niya'y inilunsad ding tunay

pamagat: "Tokhang at Iba Pang Nanlabang Sanaysay"

na kasabay ng isinalin kong aklat din doon

ang "Pamumuhay sa Panahon ng Ligalig" iyon

sa pagsasalin ako'y magpatuloy, kanyang payo

na isang tungkuling ginagawa ng taospuso

maraming salamat sa iyong payo, Professor Vim

tagos sa loob ko, matalim, malalim, taimtim

- gregoriovbituinjr.

03.21.2025

* litratong kuha sa Pagmayaw: Paglulunsad ng mga Bagong Aklat ng UP Press 2024 na ginanap sa UP, Marso 20, 2025

* LIRA - Linangan sa Imahen, Retorika at Anyo

Ang awtor na si Jun Cruz Reyes at ako

ANG AWTOR NA SI JUN CRUZ REYES AT AKO

(Alay sa World Poetry Day)

sa Megamall siya unang nakadaupang palad

nang ilunsad niya roon ang isa niyang aklat

higit isang dekada na pala ang nakalipas 

muli kaming nagkita sa isa pang lunsad-aklat

matapos kong mapresenta doon sa entablado

bilang tagasalin ng isang mahalagang libro

pagbaba'y nginitian niya't kinumusta ako

buti't ako'y natatandaan pa niyang totoo

premyadong awtor ang magaling na si Jun Cruz Reyes

bagong aklat niya ang "Never Again, Never Forget"

habang tangan ko'y librong salin mula wikang Ingles

salin ko'y "Pamumuhay sa Panahon ng Ligalig"

di siya nagsulat hinggil sa establisimyento

sabi niya sa akin, nagtuturo pa ba ako?

opo, sagot ko, sa mga maralita't obrero

bilang pultaym na tibak, patuloy ang pagkilos ko

sa kanya, ang mangingisda sa Manila Bay naman

ang mga isyu nila ang kanyang tinututukan

aniko, ispirasyon ko kayo sa kahusayan

ang inyong mga akda'y binabasa kong mataman

- gregoriovbituinjr.

03.21.2025

* litratong kuha sa Pagmayaw: Paglulunsad ng mga Bagong Aklat ng UP Press 2024 na ginanap sa UP, Marso 20, 2025

Si Ariel Tabag ng magasing Bannawag at ako

SI ARIEL TABAG NG MAGASING BANNAWAG AT AKO

(Alay sa World Poetry Day)

kapwa kami may inilunsad na libro ng UP Press

"Pamumuhay sa Panahon ng Ligalig" na salin ko

isa siya sa tatlong nagsalin: "Sa Bagani Ubbog"

na mga kwentong Ilokano ni Reynaldo A. Duque

bungad nga niya, "Ikaw ba ang asawa ni Liberty?"

"Oo", agad kong tugon, nakwento na siya sa akin

ni misis pagkat ang asawa nito'y social worker ding

katulad ni misis, aba, mundo nga'y sadyang kayliit

unang beses iyon na siya'y makadaupang palad

nasa patnugutan si Ariel ng magasing Bannawag

ako'y nasa pahayagang Taliba ng Maralita

binigyan ko rin siya ng kopya ng dyaryong Taliba

sa iyo, Ariel S. Tabag, taasnoong pagpupugay

ikinararangal kong nakasalamuha kang tunay

daghang salamat, nobelista, kasalin, kamakatâ

nawa'y maging matagumpay ka pa sa iyong pag-akdâ

- gregoriovbituinjr.

03.21.2025

* litratong kuha sa Pagmayaw: Paglulunsad ng mga Bagong Aklat ng UP Press 2024 na ginanap sa UP, Marso 20, 2025

Laban sa bugok at sistemang bulok

LABAN SA BUGOK AT SISTEMANG BULOK

(Alay sa World Poetry Day 2025)

ang pag-iral ng dinastiya'y kabulukan

ng sistemang sanhi ng laksang kahirapan

pagbalikwas laban dito'y dapat tuunan

ng pansin ng api't pinagsamantalahan

wala sa sinumang trapong bugok at bulok

ang tutubos sa ating bayang inilugmok

ng mga dinastiyang naupo sa tuktok

lalo't sa yaman ng bayan ay pawang hayok

halina't buksan yaring diwa, puso't taynga

at damhin ang sugat ng mga nagdurusa

dinggin ang tinig ng nakararaming masa:

dapat nang wakasan ang bulok na sistema!

ang tibak na Spartan ito'y nalilirip

habang samutsari yaong nasasaisip

masang naghihirap ay tiyaking mahagip

maging mulat sila't sa sistema'y masagip

- gregoriovbituinjr.

03.21.2025

Pagsali, pagsalin, pagsaling

PAGSALI, PAGSALIN, PAGSALING

(Alay sa World Poetry Day 2025)

nais kong sumali sa mga paligsahan

at sa madla'y ipakita ang kahusayan

sa palakasan man, spelling o takbuhan

bakasakaling may premyong mapanalunan

o pagsasalin ng akda'y trinatrabaho

aklat man, artikulo, pabula o kwento

munti mang bayad ay may ginhawang totoo

na makabubuhay naman sa pamilya mo

garapal na dinastiya'y dapat masaling

ng mamamayang bumalikwas na't nagising

mula sa kayhaba nilang pagkagupiling

habang burgesyang bundat ay pagiling-giling

pagsali, pagsalin, pagsaling ng makatâ

habang pinagsisilbi ang mga salitâ

ukol sa kapakanan ng mga dalitâ

nang sistemang bulok ay kanilang magibâ

- gregoriovbituinjr.

03.21.2025

Sa bisperas ng World Poetry Day

SA BISPERAS NG WORLD POETRY DAY

inaalagata ang mga karanasan

sa pakikibaka ng dukha't manggagawa

simpleng pamumuhay ang pinanghahawakan

ng makatang tibak na yakap ang adhika

at sa bisperas ng World Poetry Day naman

o sa Pandaigdigang Araw ng Pagtula

nais kong mailarawan ang karukhaan

at paglaban ng masang api't maralita

makatang nagsisilbi sa kapwa at bayan

iyon ang temang aking hangad na makatha

lalo na't panulaan ay pandaigdigan

tema ng tula'y magdadala ng paglaya

kaya narito ako, mga kababayan

itutula'y mula sa inang nag-aruga

magbinata, at makibaka sa lansangan

hanggang kamatayan, sa prinsipyo'y sumumpa

- gregoriovbituinjr.

03.20.2025

* ang sanligan o background ay litrato ng makatang si Edgar Allan Poe

Sa sakayan

SA SAKAYAN

alas-singko ng hapon, mahirap sumabay

sa mga nag-aabang na nais sumakay

ng dyip pauwi sa patutunguhang tunay

naglakad na lang ako habang nagninilay

maluwag pa pag alas-tres o alas-kwatro

at marami nang pauwi pag alas-singko

ang nakaupo sa dyip ay dulo sa dulo

kaypalad mo pag nakaupo kang totoo

ah, mabuti pa ngang ako'y maglakad-lakad

hinay-hinay lang at huwag bilisan agad

kahit tulad ng pagong, marahan, makupad

at sa paglubog niring araw ay mabilad

may paparating na dyip, sana'y di pa puno

pagkat lalakarin ko'y talagang malayo

kung walang dyip, maglakad kahit na mahapo

mahalaga'y marating kung saan patungo

- gregoriovbituinjr.

03.20.2025

4-anyos na anak, pinatay sa sakal ng nanay

4-ANYOS NA ANAK, PINATAY SA SAKAL NG NANAY

karumal-dumal ang sinapit ng apat na anyos

na anak pa ng kanyang inang sumakal sa kanya

bakit nangyayari ang ganitong kalunos-lunos?

na pangyayari't paano sasaguting talaga?

tila may mental health problem na ang nasabing nanay

naburyong dahil di raw nagpapakita ang mister

bakit naman anak ang napagdiskitahang tunay?

naku, nagsawa na ba siya sa pagiging martir?

may hinala siyang mister ay may ibang babae

pagkat ilang araw nang ito'y di nakakauwi

nagdilim ang paningin, sinakal niya si Sophie

hay, sa selos o panibugho'y walang nagwawagi

ngayon, siya'y makukulong sa pagpaslang sa anak

sugat kung maging balantukan man ay mag-aantak

- gregoriovbituinjr.

03.20.2025

* ulat ng Marso 20, 2025, sa mga pahayagang Pilipino Star Ngayon, Bulgar, at Pang-Masa

Aklat ni at kay Lualhati Bautista

AKLAT NI AT KAY LUALHATI BAUTISTA

Maikling sanaysay at tula ni Gregorio V. Bituin Jr.

Kilala natin si Lualhati Bautista bilang manunulat ng nobela, tulad ng Gapo, Desaparesidos, Bata, Bata, Paano Ka Ginawa, at Dekada '70. Subalit hindi bilang makata. Kaya nang makita ko ang aklat niyang Alitaptap sa Gabing Madilim (Koleksyon ng mga tula) ay hindi na ako nagdalawang isip na bilhin, kahit pa iyon ay singhalaga ng siyam na kilong bigas na P50 kada kilo. Ang mahalaga'y magkaroon ako ng kanyang aklat, dahil baka di ako mapakali pag hindi iyon nabili.

May aklat din ng pagtalakay sa pagiging nobelista ni Lualhati Bautista ang magaling na awtor na si E. San Juan Jr., kung saan tinalakay niya ang 'mapagpalayang sining ng kababaihan sa Pilipinas'.

Nabili ko ang aklat ng mga tula ni Lualhati Bautista sa booth ng Anvil Publishing sa ikalawang araw ng Philippine Book Festival 2025 sa halagang P450.00. At nabili ko naman sa booth ng UST Publishing House sa ikaapat at huling araw ng nasabing festival ang aklat na Lualhati Bautista Nobelista sa halagang P260.00.

Laking kagalakan para sa akin ang magkaroon ng dalawang aklat pagkat bihira ang ganitong aklat sa maraming book store sa Kalakhang Maynila. Kailangan pa talagang sadyain ang mga ito sa tagapaglathala kung alam mong meron nito. Subalit ako'y walang alam na may ganitong aklat, kaya buti't nakapunta sa nasabing Book Festival.

Ang aklat na Alitaptap sa Gabing Madilim (koleksyon ng mga tula) ni Lualhati Bautista ay naglalaman ng labing-apat na katipunan (hindi kabanata) ng mga tula. May sukat itong 5.5" x 7.5", may kapal na 3/4", at binubuo ng 258 pahina (kung saan 18 pahina ang nasa Roman numeral).

Ayon sa Paunang Salita ni Bautista, noong panahon ng lockdown nang naisipan niyang tipunin ang kanyang mga naipong tula. At ang kinalabasan nga ay ang nasabing aklat. Hindi lamang nasa wikang Filipino ang kanyang tula, marami rin siyang tulang sinulat sa wikang Ingles. Oo, marami.

Ang aklat namang Lualhati Bautista Nobelista ay naglalaman ng pitong kabanata, bukod sa Pagkilala at Pasasalamat, Introduksyon at Pangwakas na Pananalita. May sukat itong 6" x 9", may kapal na 5/8", at binubuo ng 276 pahina (kung saan 14 na pahina ang nasa Roman numeral).

Ang pitong kabanata ay ang mga sumusunod.

I. 'Gapo

II. Dekada '70

III. Bata, Bata... Pa'no Ka Ginawa

IV. Desaparesidos

V. Bulaklak sa City Jail

VI. Sixty in the City

VII. In Sisterhood - Lea at Lualhati, at Sonata

Matagal ko ring babasahin ang dalawang aklat, subalit inuna ko munang basahin, na palagi kong ginagawa, ang Paunang Salita o Introduksyon, dahil mananamnam mo roon ang buod ng buong aklat.

Ang pagninilay ko'y idinaan ko sa munting tula:

LUALHATI 

kilalang nobelista si Lualhati Bautista

may libro nga sa kanya sa pagiging nobelista

ngayon ko lang nalaman na siya pala'y makatâ

nang koleksyon ng kanyang mga tula'y nalathalâ

siya nga'y muog na sa panitikang Pilipino

lalo't wikang ginamit niya'y wikang Filipino

kanyang mga nobela'y umugit sa kaisipan

ng mga henerasyong sa diktadura'y lumaban

naging tinig ng mga api, mga walang boses

naging behikulo ng pagtitimpi't pagtitiis

kaloob-looban ng bayan ay kanyang inalog

hanggang masa'y magising sa mahabang pagkatulog

daghang salamat, Lualhati Bautista, babae

taaskamaong pagpupugay, isa kang bayani

03.19.2025

Suhol

SUHOL

talamak na ang katiwalian

dito sa ating pamahalaan

mga nahahalal ba'y kawatan?

aba'y kawawa naman ang bayan!

under the table, tong, lagay, suhol, 

padulas, regalo, tongpats, kuhol

na trapong pera-pera, masahol

na sistemang tila walang tutol

kailan titigil ang tiwali

kailan itatama ang mali

hindi ba't bayan ang dito'y lugi

sa galawang talagang masidhi

bakit ang bayan ay nakakahon

sa mga tagong gawaing iyon

dapat wakasan na ang korapsyon!

paano? sinong may ganyang misyon?

- gregoriovbituinjr.

03.19.2025

* larawan mula sa pahayagang Pilipino Star Ngayon, Marso 12, 2025, p.5

Antok na rin ako tulad ni alaga

ANTOK NA RIN AKO TULAD NI ALAGA

antok na rin ako / tulad ni alaga

gabi na't pikit na / itong iwing diwa

naghihikab kaya / sa katre'y humiga

katawang pagod ko'y / ipahingang sadya

habang si alaga / ay pabiling-biling

sa higaan niya'y / doon na humimbing

ako'y antok ngunit / narito pang gising

nag-aalagata / ng mga pasaring

ako'y bagong kain / mahirap matulog

baka bangungutin, / utak ay maalog

habang nangangarap / pa rin ng kaytayog

buti si alaga't / agad nakatulog

mata ko'y pinikit / upang makaidlip

panay ang hikab ko't / di makapag-isip

marami mang isyu / yaong nalilirip

habang si alaga / ay nananaginip

- gregoriovbituinjr.

03.18.2025

* mapapanood ang bidyo sa kawing na: https://www.facebook.com/share/v/1KDw5Y3H4a/ 

Ang librong di ko nabili

ANG LIBRONG DI KO NABILI

may libro rin akong di nabili

doon sa Philippine Book Festival

subalit ako'y interesante

sa environmentalist na Rizal

anong mahal ng nasabing aklat

halaga'y eight hundred fifty pesos

ngunit nais ko iyong mabuklat

dagdag sa buhay niya'y matalos

baka mayroong bagong saliksik

na makakatulong sa kampanya

upang luntiang binhi'y ihasik

at pangalagaan ang planeta

wala raw sa ibang bookstore iyon

sa St. Bernadette Publishing House lang

na siyang tagalathala niyon

librong dapat ko lang pag-ipunan

nagkulang kasi ang aking badyet

upang bilhin ang nasabing libro

aral sa librong iyon ay target

nang makatulong pa sa bayan ko

- gregoriovbituinjr.

03.18.2025

* naganap ang Philippine Book Festival noong Marso 13-16, 2025 sa SM Megamall

Si Nadine Lustre para sa planeta

SI NADINE LUSTRE PARA SA PLANETA

ambassadress pala ang artistang si Nadine 

Lustre ng campaign na Save the Planet, Go Vegan

matibay na dedikasyong dapat purihin

nagpintura pa ng Mother Earth sa katawan

sa isang photoshoot noong Lunes sa Pasig

na vegan lifestyle campaign ang isinusulong

di lang diet kundi sa produktong tangkilik

sa kampanyang ito'y kaylaki niyang tulong

nagbukas ng vegan restaurant sa Siargao

sapagkat nang minsang sa Palawan mapunta 

ay nasubukang kumain ng pulos gulay

kay Nadine nga ako'y nagpupugay talaga

kampanya niyang ito'y sa tulong ng grupong

People for the Ethical Treatment of Animals

o PETA kaya tayo'y nakakasigurong

gawaing ito'y kampanyang dapat itanghal

- gregoriovbituinjr.

03.18.2025

* tula ay batay sa ulat sa pahayagang Pang-Masa, Marso 18, 2025, p.5

Magsulat ng anuman

MAGSULAT NG ANUMAN

walong ulit na "Write something" ang nakatatak

sa telang bag mula Philippine Book Festival

ay, kayraming paksang naglalaro sa utak

na nais isulat, di man magbigay-aral

samutsaring tula, kwento't pala-palagay

hinggil sa pang-aapi't pagsasamantala

sa madla na kaban ng bayan pala'y pakay

ng bundat na dinastiya't oligarkiya

silang nagtatamasa sa lakas-paggawa

ng manggagawang hirap pa rin hanggang ngayon

silang dahilan ng demolisyon sa dukha

sanhi rin ng salot na kontraktwalisasyon

ay, kayrami kong talagang maisusulat

upang sa masang api ay makapagmulat

- gregoriovbituinjr.

03.18.2025

* naganap ang Philippines Book Festival mula Marso 13-16, 2025

Edad 7 at 10, ginahasa sa magkaibang lalawigan

EDAD 7 AT 10, GINAHASA SA MAGKAIBANG LALAWIGAN

pitong anyos na batang babae yaong hinalay

saka pinagsasaksak pa ng gwardyang desperado

na kinalasan daw ng kinakasama, kaylumbay!

ngunit bakit ang bata ang pinagbalingan nito?

sampung anyos namang batang babae'y ginahasa

ng isang suspek na pumalo sa ulo ng paslit

biktima'y natagpuang walang saplot sa ibaba

may mga sugat pa sa ulo, ay, nakagagalit!

una'y sa Butuan, Agusan del Norte naganap

isa'y sa Lupi, Camarines Sur naman nangyari

winalang halaga ang mga batang may pangarap

iyang mga suspek kaya ngayon ay nagsisisi?

nawa'y makamit ng mga bata ang katarungan!

sana mga suspek ay makalabosong tuluyan!

- gregoriovbituinjr.

03.17.2025

* ulat ng Marso 17, 2025 sa pahayagang Pilipino Star Ngayon at Bulgar

Kaygandang musika sa kampanya

KAYGANDANG MUSIKA SA KAMPANYA

habang sakay ng trak sa kampanya

dinig ko ang kaygandang musika

nag-aalab ang pakikibaka

upang hustisya'y kamtin ng masa

laban sa kuhila't mapang-api

laban sa oligarkiyang imbi

dinggin ang musika't sinasabi

sa Senado'y mayroong kakampi

sina Ka Leody't Attorney Luke

mga lider-manggagawang subok

sa Senado ay ating iluklok

upang palitan ang trapong bugok

Ka Leody at Luke Espiritu

magagaling na lider-obrero

kakampi ng masa sa Senado

kaya sila ay ating iboto

- gregoriovbituinjr.

03.17.2025

* mapapanood ang bidyo sa kawing na: https://web.facebook.com/share/v/19PFaTv1s4/ 

#21 Leody de Guzman

#25 Luke Espiritu

Dalawang libreng libro mula National Museum of the Philippines

 

DALAWANG LIBRENG LIBRO MULA NATIONAL MUSEUM OF THE PHILIPPINES

Maikling sanaysay at tula ni Gregorio V. Bituin Jr.

Sa unang araw pa lang ng Philippine Book Festival ay napagawi na ako sa booth ng National Museum of the Philippines. Tiningnan ko ang limang aklat na naroroon. Nakita ko ang hinggil sa Baybayin, na antigong panulat ng ating mga ninuno. Nais ko iyong bilhin.

Subalit sinabi sa akin ng babaeng naroon na libre lang nilang ibibigay ang dalawang aklat na magustuhan ko basta ipakita ko lang na nag-like ako sa facebook page ng National Museum of the Philippines. Ni-like ko naman at ipinakita sa kanila, at naglista ako ng pangalan at tsinekan ang mga nakuha kong libro. Kaya pala libre, nakalimbag sa kanang ibaba ng pabalat ang mga katagang "Not for Sale."

Ang dalawang aklat ay ang Baybayin: Mga Sinauna at Tradisyunal na Panulat sa Pilipinas (Ancient and Traditional Scripts in the Philippines), at ang Breaking Barriers ni Virginia Ty-Navarro. Talagang pinili ko ang Baybayin dahil iyon sana ang aking bibilhin, subalit libre pala. Ang kapartner na Baybayin, ayon sa staff ng museo, ay ang Breaking Barriers, kaya tanggapin na lang, kahit may isa pang aklat na mas gusto ko sanang makuha at mabasa, ang The Basi Revolt. Marahil dahil di pa ako gaanong interesado sa biswal kundi sa mga teksto, tulad ng mga tula, kwento, at sanaysay hinggil sa pulitika at kasaysayan.

Dalawang historical na babasahin sana, ang una'y Baybayin, at ikalawa'y The Basi Revolt. Ang Breaking Barriers naman ay pawang mga painting ni Navarro. Mga pamagat na pulos titik B - Baybayin, Breaking Barriers, at Basi.

Ang aklat na Baybayin ay may sukat na 8" x 11.5" at naglalaman ng 100 pahina (kung saan 8 pahina ang naka-Roman numeral), habang ang Breaking Barriers ay may sukat na  8 1/4" x 7 1/2" at 80 pahina (na 3 pahina ang walang nakalagay na bilang, at nagsimula ang pahina 1 sa kaliwa imbes na sa nakagawiang kanan).

Isa kong proyekto ang pagsusulat ng mga tulang nasa Baybayin, kaya interesado ako sa nasabing aklat.

Nakapaglibot pa ako sa mga sumunod na araw nang magbukas ako ng aking tibuyo o alkansya upang makabili ng mga gusto kong basahing aklat. Ang apat na araw ng Philippine Book Festival ay naganap noong Marso 13-16, 2025 sa Megatrade Hall, SM Megamall sa Lungsod ng Mandaluyong.

SALAMAT SA PAMBANSANG MUSEO

salamat sa dalawang libreng aklat na binigay

sa may booth ng National Museum of the Philippines

mga libro'y may 'Not for Sale' pang istiker na taglay

talagang pinili ko roon ang librong Baybayin

tungkol naman sa painting ang Breaking Barriers na aklat

na kapartner ng Baybayin, ayon sa istaf doon

nais ko sana'y ang The Basi Revolt ang mabuklat

subalit di ako nabigyan ng pagkakataon

maraming salamat pa rin sa Pambansang Museo

buti't natsambahan kong magtungo sa kanilang booth

sa Philippine Book Festival, kaygaganda ng libro

upang mga katanungan sa isip ko'y masagot

sa Pambansang Museo, taos kong pasasalamat

mabuti na lamang, kayo'y nakadaupang palad

asahan n'yo pong suporta ko'y aking isusulat

para sa kasaysayan, sa kapwa, at sa pag-unlad

03.17.2025

Ang aklat na Insurgent Communities ni Sharon M. Quinsaat

ANG AKLAT NA INSURGENT COMMUNITIES NI SHARON M. QUINSAAT

Maikling sanaysay at tula ni Gregorio V. Bituin Jr.

Hindi ko pa personal na nakadaupang palad si Ms. Sharon M. Quinsaat, ang awtor ng aklat na Insurgent Communities: How Protests Create a Filipino Diaspora. Subalit nagkausap na kami sa pamamagitan ng gmail dahil inirekomenda ako sa kanya upang i-transcribe ang dalawang casette tape hinggil sa kanyang panayam sa mga OFW. Panahon iyon bago magkapandemya. Bilang pultaym na aktibista, nabayaran naman ako sa gawaing ito na nakatulong sa aking pagkilos at matupad ang iba pang gawain.

Kaya nang makita ko ang kanyang aklat sa booth ng Ateneo de Manila University Press sa Philippine Book Festival 2025 sa SM Megamall ay naisipan ko agad iyong bilhin. Subalit kulang ang aking salapi sa unang araw na pagtungo sa nasabing festival. Nagkakahalaga iyon ng P490.00.

Pagbalik ko sa ikatlong araw, aba'y bumaba na ang presyo, at nabili ko iyon sa halagang P360.00 mula sa orihinal na P490.00. Kaya nakatipid din ako ng P130.00 kung saan ang isandaang piso roon ay naibili ko ng tigsisingkwenta pesos na aklat pampanitikan sa booth naman ng UST Publishing House. Maraming salamat.

Ang nasabing aklat ay may sukat na 6" x 9" at kapal na 5/8" ay naglalaman ng 246 pahina (20 dito ang naka-Roman numeral). Binili ko iyon upang mabasa, at higit pa, bilang pakikiisa at pagsuporta sa awtor sa kanyang inilathalang aklat. Bukod sa Introduksyon at Konklusyon, ang aklat na ito'y binubuo ng mahahalagang paksa sa limang kabanata:

1. Movement(s) ang Identities: Toward a Theory of Diaspora Construction through Contention;

2. Roots and Routes: Global Migration of Filipinos;

3. Patriots and Revolutionaries: Anti-Dictatorship Movement and Loyalty to the Homeland;

4. Workers and Minorities: Mobilization for Migrants' Rights and Ethnic/National Solidarity; at

5. Storytellers and Interlocutors: Collective Memory Activism and Shared History

Ano nga ba ang diaspora na nabanggit sa pamagat ng aklat? Ayon sa Merriam-Webster Dictionary, ang diaspora ay a: people settled far from their ancestral homelands; b: the places where people settled and established communities far from their ancestral homelands; at c: the movement, migration, or scattering of a people away from an established or ancestral homeland. O sa wikang Filipino ay a: mga taong nanirahan malayo sa kanilang lupang ninuno o tinubuang bayan; b: mga lugar na tinahanan ng mga tao at nagtatag ng mga pamayanang malayo sa kanilang lupang ninuno o tinubuang lupa; sa c: ang kilusan, migrasyon, o paglikas ng isang tao nang malayo sa isang itinatag o lupang ninuno o tinbubuang bayan.

Sa likod na pabalat ng aklat ay mababasa ang hinggil sa diaspora na aking sinipi para sa mambabasa:

"When people migrate and settle in other countries, do they automatically form a diaspora? In Insurgent Communities, Sharon M. Quinsaat explains the dynamic process through which a diaspora is strategically constructed. Quinsaat looks to Filipinos in the United States and the Netherlands - examining their resistance against the dictatorship of Ferdinand Marcos, their mobilization for migrants' rights, and the construction of a collective memory of the Marcos regime - to argue that diasporas emerge through political activism. Social movements provide an essential space for addressing migrants' diverse experiences and relationships with their homeland and its history. A significant contribution to the interdisciplinary field of migration and social movements studies, Insurgent Communities illuminates how people develop collective identities in times of social upheaval."

Isinalin ko ito sa wikang Filipino: "Kapag lumikas at nanirahan na sa ibang bansa ang mga tao, awtomatiko na ba silang bumubuo ng diaspora? Sa Insurgent Communities, ipinaliwanag ni Sharon M. Quinsaat ang dinamikong proseso kung saan ang isang diaspora ay estratehikong nabuo. Tiningnan ni Quinsaat ang mga Pilipino sa Estados Unidos at Netherlands - sinuri ang pagtutol nila sa diktadura ni Ferdinand Marcos, ang sama-sama nilang pagkilos para sa karapatan ng migrante, at ang pagbubuo ng kolektibong memorya ng rehimeng Marcos - upang ikatwirang lumitaw ang mga diaspora sa pamamagitan ng pulitikal na aktibismo. Naglaan ng mahahalagang espasyo ang mga panlipunang kilusan sa pagtugon sa samutsaring karanasan at ugnayan ng mga migrante sa kanilang tinubuang bayan at sa kasaysayan nito. Isang makabuluhang ambag sa interdisiplinaryong larangan ng migrasyon at pag-aaral ng mga panlipunang kilusan, naipaliwanag sa Insurgent Communities kung paano umuusbong ang mga kolektibong pagkakakilanlan ng mga tao sa panahon ng agarang pagbabagong panlipunan."

Ginawan ko ng munting tula ang usaping ito.

DIASPORA

kaytalim sa diwa ng nabili kong aklat

pag-iisipin ka ng mga nakasulat

sa kahulugan ng diaspora'y namulat

mula sa panulat ni Sharon M. Quinsaat

sa Philippine Book Festival ay nabili ko

sa panahong pawang mura ang mga libro

sa animo'y pistang pinuntahan ng tao

di pinalampas ang pagkakataong ito

magkaroon ng librong ito'y pagsuporta

sa awtor na sa email lamang nakilala

at may ginawa akong trabaho sa kanya

noong panahon bago pa magkapandemya

salamat, ako'y taasnoong nagpupugay

sa awtor sa kanyang sinulat na kayhusay

malaking ambag sa makababasang tunay

uukit sa diwa't mga pala-palagay

03.16.2025

Babae, hinoldap na, ginahasa pa ng habal-habal rider

BABAE, HINOLDAP NA, GINAHASA PA NG HABAL-HABAL RIDER

aba'y naku, ingat, mga kababaihan

lalo na't dalaga pa, puri'y pag-ingatan

mula sa masamang loob, pusong kawatan

lalo't madaling araw na't tungo'y tahanan

may ulat ngang hinoldap ang isang babae

at ginahasa pa sa madilim na parte

ng lugar sa Cebu, talagang sinalbahe

ng suspek na tsuper ng motorcycle taxi

mabuti't nakapagsumbong pa ang biktima

kaya suspek ay nasakote kapagdaka

tiyak suspek ay sa kulungan magdurusa

dahil sa krimeng nagawa't inamin niya

sa pag-uwi po ng madaling araw, INGAT!

at maraming mapagsamantalang nagkalat

- gregoriovbituinjr.

03.16.2025

* ulat ng petsang Marso 16, 2025 mula sa pahayagang Bulgar, Pang-Masa, at Pilipino Star Ngayon

Ayaw magplato, tinangay ang pagkain

AYAW MAGPLATO, TINANGAY ANG PAGKAIN

di sanay magplato si alaga

tinanggal pa niya sa lagayan

ang binigay kong ulo ng bangus

at kinain doon sa ilalim

ng traysikel ang handa sa kanya

buti naman, kahit papaano

ay nakakain siya't nabusog

pag siya'y lumapit na sa akin

ngumingiyaw habang nakatingin

at ikikiskis pa ang katawan

niya sa aking tuhod at hita

alam ko na ang aking gagawin

batid niyang may inihanda na

akong makabubusog sa kanya

- gregoriovbituinjr.

03.16.2025

* mapapanood ang bidyo sa kawing na: https://www.facebook.com/share/v/1BbSygCVfE/ 

Maralita para kina Ka Leody at Atty. Luke sa Senado

MARALITA PARA KINA KA LEODY AT ATTY. LUKE SA SENADO

kaming mga maralita'y para kina Ka Leody

de Guzman at Attorney Luke Espiritu sa Senado

sila ang totoo nating mga kasangga't kakampi

tungong kapakana't kagalingan ng dukha 't obrero

lalabanan nila ang salot na kontraktwalisasyon

lalo ang mga walang kabusugang kapitalista 

sila ang kasangga ng dukha laban sa demolisyon

silang kalaban ng mapang-api't mapagsamantala

lalo't nangingibabaw batas ng naghaharing uri

upang magkamal pa ng tubo 't manatili sa poder

hindi nila hahayaang maralita'y maduhagi

at titiyaking madurog ang oligarkiyang pader

babaguhin din nila ang patakarang mapang-api

na nakikinabang ay burgesya't elitistang bundat

didistrungkahin ang batas na dahilang masasabi

hinggil sa malayong agwat ng mayaman at mahirap

maipanalo sila sa Senado ang unang hakbang 

upang magkaroon ng kinatawan ang maralita

ang maipagwagi sila'y tagumpay ng sambayanan 

upang mga batas na pangmasa'y kanilang malikha 

- gregoriovbituinjr.

03.16.2025

Nang mapadaan sa booth ng Bulgar

NANG MAPADAAN SA BOOTH NG BULGAR

dumaan ako sa booth ng Bulgar

doon sa Philippine Book Festival

may pinamigay na libreng dyaryo

at nagpakuha rin ng litrato

isa ako sa tagatangkilik

nitong pahayagan at panitik

pag may balita ritong seryoso

ay gagawan ko ng tula ito

palaisipan pa'y sasagutin

kolum, showbiz at isports basahin

salamat pagkat may Bulgar tayo

pangunahing balita'y narito

sa Bulgar po, ako'y nagpupugay

nahugisan ang aking palagay

magpatuloy lang sa ambag ninyo

iulat ang samutsaring isyu

- gregoriovbituinjr.

03.15.2025

* ang Philippines Book Festival ay mula Marso 13-16, 2025

Nagkita kami ng makatang Glen Sales sa Philippine Book Festival 2025

NAGKITA KAMI NG MAKATANG GLEN SALES SA PHILIPPINE BOOK FESTIVAL 2025

nagkita rin kami ng makatang Glen Sales

sa SM Megamall, Philippine Book Festival

habang bumibili doon sa UST Press

ng tiglilimampung pisong presyo ng aklat 

at nagkumustahan ang mahilig sa tulâ

kararating ko lang, nagbabayad na siya

ng mga nagustuhang librong nanunudlâ

sa diwà, sa sahig ako'y lumupagi na

tiningnan ang mga aklat pampanitikan

mumurahin man ngunit pawang malalalim

habang siya naman ay agad nagpaalam

habang ako'y kayraming librong pipiliin

ang pananaludtod niya'y sadyang kayhusay

siya'y makatang talaga namang kaygaling

mabuhay ka, Glen Sales, ako'y nagpupugay

sa mga tula mong sa diwa'y nanggigising

- gregoriovbituinjr.

03.15.2025

* ang Philippines Book Festival ay mula Marso 13-16, 2025